Bóng đá Anh không chỉ hấp dẫn bởi những trận cầu đỉnh cao trên sân cỏ mà còn bởi bầu không khí cuồng nhiệt, độc đáo trên các khán đài. Sự Thay đổi Trong Phong Cách Cổ Vũ Bóng đá Anh Qua Các Thời Kỳ là một câu chuyện dài, phản ánh những biến chuyển về xã hội, văn hóa và cả bản chất của môn thể thao vua tại xứ sở sương mù. Từ những tiếng hò reo đơn sơ đến các bài hát phức tạp và màn trình diễn tifo công phu, văn hóa cổ vũ đã đi một chặng đường dài, tạo nên bản sắc riêng không thể trộn lẫn. Bạn đã bao giờ tự hỏi, các cổ động viên Anh ngày xưa cổ vũ ra sao và điều gì đã định hình nên không khí sôi động mà chúng ta thấy ngày nay?
Từ sự cuồng nhiệt sơ khai đến những khán đài có tổ chức
Những ngày đầu của bóng đá chuyên nghiệp ở Anh, vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, các sân vận động chủ yếu là khán đài đứng. Cổ động viên, phần lớn thuộc tầng lớp lao động, tập trung lại với nhau, thể hiện sự ủng hộ bằng những tiếng hô vang, la hét đầy bản năng và những câu hát đơn giản. Không có sự tổ chức bài bản, mọi thứ diễn ra tự phát, nhưng chính sự mộc mạc đó đã tạo nên một bầu không khí cuồng nhiệt đặc trưng.
Dần dần, các khu vực khán đài riêng biệt bắt đầu hình thành bản sắc. Nổi tiếng nhất phải kể đến:
- The Kop tại Anfield (Liverpool): Nổi danh với sức chứa khổng lồ và khả năng tạo ra “bức tường âm thanh” đáng sợ.
- Stretford End tại Old Trafford (Manchester United): Nơi quy tụ những cổ động viên trung thành và nhiệt huyết nhất của Quỷ Đỏ.
- North Bank tại Highbury (Arsenal cũ) và Shelf Side tại White Hart Lane (Tottenham cũ) cũng là những biểu tượng của văn hóa khán đài đứng.
Những khu vực này không chỉ là nơi xem bóng đá, mà còn là nơi thể hiện niềm tự hào địa phương, tình yêu câu lạc bộ và sự gắn kết cộng đồng. Tiếng hát tập thể bắt đầu trở nên phổ biến hơn, dù chủ yếu vẫn là những giai điệu đơn giản hoặc cải biên từ các bài hát dân gian.
Hình ảnh khán đài The Kop huyền thoại của Liverpool đang cổ vũ cuồng nhiệt với rừng cờ và khăn quàng đỏ rực
Thời kỳ “đen tối” của Hooligan và những hệ lụy
Bước sang thập niên 70 và 80 của thế kỷ 20, bóng đá Anh phải đối mặt với một vấn nạn nhức nhối: hooliganism. Bạo lực giữa các nhóm cổ động viên đối địch trở nên phổ biến, diễn ra cả trong và ngoài sân vận động, gây hoang mang và làm xấu đi hình ảnh của môn thể thao vua. Sự thay đổi trong phong cách cổ vũ bóng đá Anh qua các thời kỳ giai đoạn này nhuốm màu bạo lực và thù địch. Các “firm” (nhóm hooligan có tổ chức) của những câu lạc bộ lớn thường xuyên đụng độ, biến các trận đấu thành những cuộc chiến đường phố.
Đỉnh điểm của giai đoạn đen tối này là hai thảm họa kinh hoàng:
- Thảm họa Heysel (1985): Xô xát giữa CĐV Liverpool và Juventus trước trận Chung kết Cúp C1 châu Âu tại Brussels (Bỉ) khiến 39 người thiệt mạng, chủ yếu là người Ý. Hậu quả là các CLB Anh bị cấm tham dự cúp châu Âu trong 5 năm (Liverpool bị cấm 6 năm).
- Thảm họa Hillsborough (1989): 97 CĐV Liverpool đã thiệt mạng do tình trạng chen lấn, xô đẩy kinh hoàng tại khu khán đài đứng Leppings Lane trong trận bán kết FA Cup với Nottingham Forest.
Những bi kịch này đã gióng lên hồi chuông báo động mạnh mẽ. Chính phủ Anh và các cơ quan quản lý bóng đá buộc phải hành động quyết liệt. Báo cáo Taylor (Taylor Report) được công bố sau thảm họa Hillsborough đã đề xuất những thay đổi căn bản, trong đó quan trọng nhất là yêu cầu các sân vận động hàng đầu phải chuyển đổi thành sân vận động toàn ghế ngồi (all-seater stadiums).
Hình ảnh tư liệu đen trắng về cảnh tượng hỗn loạn do các hooligan Anh gây ra bên ngoài một sân vận động vào thập niên 1980
Kỷ nguyên Premier League: Sự “thương mại hóa” và những thay đổi trên khán đài
Sự ra đời của Premier League vào năm 1992, cùng với việc thực thi Báo cáo Taylor, đã đánh dấu một bước ngoặt lớn. Các sân vận động được nâng cấp hiện đại, an toàn hơn với toàn bộ ghế ngồi. Điều này, cùng với sự bùng nổ bản quyền truyền hình và dòng tiền đầu tư mạnh mẽ, đã kéo theo những thay đổi đáng kể trong văn hóa cổ vũ.
Giá vé xem các trận đấu Premier League tăng vọt, khiến một bộ phận cổ động viên truyền thống thuộc tầng lớp lao động cảm thấy khó tiếp cận hơn. Thay vào đó, khán đài dần trở nên “trung lưu hóa” hơn, với sự xuất hiện của nhiều gia đình, khách du lịch và giới doanh nhân. Điều này dẫn đến những tranh cãi về việc liệu bầu không khí cuồng nhiệt, máu lửa đặc trưng của bóng đá Anh có bị “pha loãng” hay không. Nhiều người cho rằng sự xuất hiện của “khán giả du lịch” (football tourists) – những người đến sân chủ yếu để trải nghiệm thay vì cổ vũ hết mình – đã làm giảm đi tiếng ồn và sự sôi động vốn có.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận những mặt tích cực. An ninh được đảm bảo tốt hơn, bạo lực giảm đáng kể, và trải nghiệm xem bóng đá trở nên thoải mái, an toàn hơn cho mọi đối tượng khán giả.
Phong cách cổ vũ hiện đại: Bài hát, biểu ngữ và sự sáng tạo
Mặc dù có những thay đổi về đối tượng khán giả và không khí chung, sự thay đổi trong phong cách cổ vũ bóng đá Anh qua các thời kỳ không làm mất đi hoàn toàn sự cuồng nhiệt. Thay vào đó, nó biến đổi theo những cách khác.
- Bài hát cổ động (Chants): Trở nên phức tạp, đa dạng và mang tính sáng tạo cao hơn. Các CĐV thường chế lời từ những bài hát nổi tiếng hoặc sáng tác những giai điệu riêng để ca ngợi đội bóng, chế giễu đối thủ hoặc bình luận về các sự kiện trên sân. Những bài hát như “You’ll Never Walk Alone” (Liverpool), “Glory Glory Man United” (Manchester United), “Blue Moon” (Manchester City) hay “Cant Help Falling in Love” (Sunderland) đã trở thành bất hủ.
- Biểu ngữ và Tifo: Các nhóm CĐV có tổ chức thường chuẩn bị những biểu ngữ lớn (banners) và màn trình diễn tifo công phu để thể hiện sự ủng hộ hoặc gửi gắm thông điệp.
- Vai trò của các nhóm CĐV có tổ chức: Các Supporter Trusts (Hội Cổ động viên) ngày càng có tiếng nói quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi fan, tổ chức các hoạt động cổ vũ và duy trì bản sắc của câu lạc bộ.
- Mạng xã hội: Trở thành công cụ mạnh mẽ để kết nối CĐV, lan tỏa các bài hát mới, tổ chức các buổi offline và tạo hiệu ứng đám đông trước trận đấu.
Cổ động viên của một câu lạc bộ Premier League đang giơ cao biểu ngữ và hát vang bài hát truyền thống trong một trận đấu hiện đại
Sự thay đổi trong phong cách cổ vũ bóng đá Anh qua các thời kỳ có tích cực không?
Đây là một câu hỏi gây nhiều tranh luận. Không thể phủ nhận rằng việc loại bỏ khán đài đứng và siết chặt an ninh đã giúp bóng đá Anh trở nên an toàn hơn rất nhiều, loại bỏ phần lớn vấn nạn hooligan. Trải nghiệm xem bóng đá văn minh, phù hợp với nhiều đối tượng hơn.
Tuy nhiên, nhiều CĐV hoài cổ cho rằng bầu không khí đã mất đi phần nào sự “thuần khiết”, sự cuồng nhiệt bột phát và tiếng ồn đinh tai nhức óc của các khán đài đứng ngày xưa. Việc giá vé tăng cao cũng là một rào cản, khiến nhiều người hâm mộ trung thành khó có cơ hội đến sân thường xuyên. Một số người còn gọi các sân vận động hiện đại là những “nhà hát” thay vì “chảo lửa” thực sự. Có thể nói, sự thay đổi mang lại cả ưu và nhược điểm, tùy thuộc vào góc nhìn của mỗi người.
“Ngày xưa, bạn đến The Kop không chỉ để xem bóng đá, bạn đến để trở thành một phần của nó, để hét vào tai đối thủ, để cảm nhận mặt đất rung chuyển. Bây giờ, nó vẫn tuyệt vời, nhưng có lẽ… lịch sự hơn một chút,” một CĐV Liverpool lâu năm chia sẻ.
Văn hóa “Away Day” và sự đặc trưng của CĐV Anh
Một nét đặc trưng không thể không nhắc tới của văn hóa cổ vũ Anh là “Away Day” – ngày mà các CĐV theo chân đội nhà đến sân khách. Bất chấp quãng đường xa xôi, chi phí tốn kém và đôi khi là sự tiếp đón không mấy thân thiện, hàng ngàn CĐV vẫn đổ về các thành phố khác mỗi cuối tuần để ủng hộ đội bóng của mình.
Họ thường tụ tập tại các quán rượu địa phương trước trận, hát vang những bài ca truyền thống, tạo nên một bầu không khí náo nhiệt đặc trưng. Dù đội nhà thắng hay thua, sự hiện diện và tiếng hát của các CĐV khách luôn là một phần không thể thiếu, góp phần tạo nên tính cạnh tranh và sự hấp dẫn cho các giải đấu Anh. Đây là minh chứng rõ ràng nhất cho lòng trung thành và tình yêu bóng đá mãnh liệt của người Anh. Không khí bóng đá cuồng nhiệt này luôn là chủ đề nóng hổi trên các diễn đàn như //gocbongda.net, nơi người hâm mộ chia sẻ đam mê.
Một nhóm cổ động viên sân khách Anh đang tập trung bên ngoài sân vận động, mặc áo đấu, giơ khăn quàng và hát vang trước trận đấu
Ảnh hưởng của công nghệ và mạng xã hội đến cổ vũ
Công nghệ hiện đại cũng đang dần thay đổi cách CĐV tương tác và cổ vũ. Các Fan Zone với màn hình lớn bên ngoài sân vận động cho phép hàng ngàn người cùng nhau theo dõi trận đấu. Mạng xã hội trở thành nơi CĐV bàn luận chiến thuật, chỉ trích cầu thủ, ca ngợi huấn luyện viên và lan truyền các bài hát cổ động mới nhất chỉ trong vài giây.
Tuy nhiên, mặt trái là sự gia tăng của các bình luận tiêu cực, lạm dụng trực tuyến nhắm vào cầu thủ và trọng tài. Việc CĐV quá tập trung vào điện thoại trong trận đấu cũng đôi khi bị chỉ trích là làm giảm sự tập trung cổ vũ trực tiếp trên khán đài. Sự thay đổi trong phong cách cổ vũ bóng đá Anh qua các thời kỳ rõ ràng đang bước vào một giai đoạn mới, nơi thế giới ảo và thực ngày càng đan xen.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Hỏi: Hooligan có còn là vấn đề lớn ở bóng đá Anh không?
Đáp: Hooliganism quy mô lớn như thập niên 70-80 đã giảm đáng kể nhờ các biện pháp an ninh nghiêm ngặt và sân vận động toàn ghế ngồi. Tuy nhiên, các vụ xô xát nhỏ lẻ hoặc hành vi gây rối vẫn thỉnh thoảng xảy ra, đặc biệt là bên ngoài sân vận động hoặc trong các trận đấu có tính cạnh tranh cao.
Hỏi: Bài hát cổ động nào được xem là biểu tượng nhất ở Anh?
Đáp: Rất khó để chọn ra một bài duy nhất, nhưng “You’ll Never Walk Alone” của Liverpool được công nhận rộng rãi trên toàn thế giới là một trong những bài hát cổ động mang tính biểu tượng và cảm xúc nhất trong bóng đá.
Hỏi: Tại sao giá vé xem Premier League lại đắt đỏ?
Đáp: Giá vé cao phản ánh sự thương mại hóa mạnh mẽ của giải đấu, chi phí vận hành sân vận động hiện đại, mức lương khổng lồ của cầu thủ và nhu cầu vé rất lớn từ người hâm mộ toàn cầu.
Hỏi: Khán đài nào ở Anh hiện nay nổi tiếng về sự cuồng nhiệt?
Đáp: Mặc dù có nhiều tranh cãi, các khán đài như The Kop (Liverpool), Stretford End (Man Utd), Gallowgate End (Newcastle) hay Holmesdale Road Stand (Crystal Palace) vẫn thường được nhắc đến với bầu không khí sôi động và cuồng nhiệt nhất.
Hỏi: Làm thế nào để cảm nhận rõ nhất văn hóa cổ vũ bóng đá Anh?
Đáp: Cách tốt nhất là trực tiếp đến sân vận động xem một trận đấu, đặc biệt là các trận derby hoặc các trận đấu của những đội có lượng CĐV nhiệt thành. Tham gia vào không khí trước trận tại các quán rượu gần sân cũng là một trải nghiệm đáng giá.
Kết luận
Hành trình sự thay đổi trong phong cách cổ vũ bóng đá Anh qua các thời kỳ là một bức tranh đa sắc màu, phản ánh lịch sử thăng trầm của bóng đá và xã hội Anh. Từ sự cuồng nhiệt có phần hỗn loạn ban đầu, trải qua giai đoạn đen tối của bạo lực, đến sự chuyên nghiệp hóa và có phần “lịch sự” hơn của kỷ nguyên Premier League, vai trò của người hâm mộ trên khán đài vẫn luôn là một phần không thể tách rời của môn thể thao vua. Dù có những ý kiến trái chiều về việc không khí ngày nay có còn “chất” như xưa hay không, không thể phủ nhận rằng các CĐV Anh vẫn giữ được lòng trung thành, sự sáng tạo và nhiệt huyết đáng ngưỡng mộ. Họ chính là cầu thủ thứ 12, là linh hồn của các trận đấu. Bạn nghĩ sao về những thay đổi này? Hãy chia sẻ cảm nhận và trải nghiệm của bạn về văn hóa cổ vũ độc đáo này nhé!
